Komprehensibong Manual Tungkol sa Philippine Taxation

Katulad ng hindi natin maiiwasan ang kamatayan, ang pagbabayad ng buwis ay isang bagay na kailangan nating pagdaanan.

Gusto man natin o hindi, ang mga buwis ay isang parte ng ating buhay, simula noong tayo’y isilang hanggang sa ating pagpanaw. Maaaring malito tayo kung bakit kailangan nating magbayad ng mga partikular na buwis, o kung ang perang pinaghirapan natin ay ginagamit ba ng gobyerno sa tama at wastong paraan.

Pero ito ang katotohanan: ang gobyerno ay nagkakalap ng buwis para pondohan ang mahahalagang bagay tulad ng kalusugan, edukasyon, at pagpapatayo ng mga imprastruktura tulad ng mga kalsada at paaralan.

Mahalagang malaman natin ang iba’t ibang buwis na kailangan nating bayaran. Sa paraang ito, mas maayos natin itong mapaplano at maiiwasan natin ang problema tulad ng late na pagbabayad o hindi pagbabayad.

Ang gabay na ito tungkol sa buwis sa Pilipinas ay nagpapaliwanag ng lahat ng kailangan mong malaman sa madaling salita – mula sa kung bakit mo kailangan ang Taxpayer Identification Number (TIN), hanggang sa mga iba’t ibang forms na maaring makaharap mo, at kung paano magbayad ng iyong mga buwis.

Gabay sa Philippine Taxation: Paano Makakuha ng TIN at ID Card

1. Pagkuha ng Tax ID Number (TIN)

Kung gusto mong maging taxpayer sa Pilipinas, kailangan mo magparehistro sa Bureau of Internal Revenue (BIR). Bibigyan ka nila ng espesyal na numero na tinatawag na Taxpayer Identification Number (TIN) na kailangan mo tuwing makikipag-ugnayan ka sa BIR.

May dalawang paraan para makakuha ng TIN: ang una ay sa pamamagitan ng personal na pagbisita sa BIR at ang ikalawa ay sa pamamagitan ng online registration sa BIR eReg website.

a. Pagbisita sa BIR nang Personal

Kung kabilang ka sa mga grupong ito, i-click ang link na tumutugma sa iyong sitwasyon at sundin ang mga hakbang para makakuha ng TIN:

1. Mga taong nagtatrabaho para sa kanilang sarili (freelancers o professionals), may halo-halong kita, at hindi naninirahan sa Pilipinas na nagpapatakbo ng negosyo; kasama na rin ang estates at trusts.
2. Mga empleyado, maaaring lokal man o dayuhan, na kumikita ng pera mula sa mga sahod.
3. Mga negosyo tulad ng korporasyon, partnerships, cooperatives, at iba pang organisasyon, kasama na ang mga lokal na pamahalaan at mga asosasyon.
4. Kung nagbabayad ka ng tax na isang beses lang (donor’s tax, estate tax, o capital gains tax) o kung kailangan mo ng TIN para makipag-ugnayan sa anumang ahensya ng gobyerno, mayroong espesyal na kategorya para dito sa ilalim ng Executive Order 98.

b. Pagkuha ng TIN Online (BIR eReg Website)

Kung ikaw ay isang employer o kasama sa isang kumpanya na narehistro na sa BIR, maaari mong gamitin ang BIR eReg website para makakuha ng TIN para sa mga bagong empleyado.

2. Paghanap ng Nawawalang TIN

Ito ang bahagi na magtuturo sa iyo ng limang paraan para mahanap ang iyong TIN kung nakalimutan mo ito. Tandaan, hindi ka makakakuha ng bago, kaya’t mahalaga na malaman mo kung paano hanapin ang dating TIN na meron ka.

3. Pagkuha ng TIN ID Card

Pagkatapos mong makuha ang iyong TIN, ang susunod na hakbang ay ang pagkuha ng iyong TIN ID card. Ito ay parang espesyal na card na may logo ng BIR. Ang card na ito ay maaaring magamit para makakuha ng iba pang mahahalagang ID, tulad ng police clearance o NBI clearance.

Ano ang mga Uri ng Buwis sa Pilipinas?

Sa Pilipinas, may dalawang pangunahing klasipikasyon ng buwis: ang pambansang buwis at ang lokal na buwis.

Ang pambansang buwis ay ibinabayad sa pambansang pamahalaan gamit ang BIR (Bureau of Internal Revenue). Samantala, ang lokal na buwis ay ibinabayad sa Treasury Office na matatagpuan sa city hall, municipal hall, o sa provincial capitol depende kung saan ka nakatira, nagtatrabaho, o may negosyo.

1. Mga Pambansang Buwis

a. Buwis sa Dokumentaryong Tatak (Documentary Stamp Tax)

Ang Buwis sa Dokumentaryong Tatak (DST) ay parang bayad sa ilang legal na papeles, tulad ng mga kasunduan sa utang, mga kasulatan para sa pagbebenta ng ari-arian, at mga polisiya ng seguro. Ito’y binabayaran ng taong gumawa, lumagda, o tumanggap ng mga dokumentong ito. Ang halaga na babayaran mo ay depende sa uri ng papel at maaaring maging isang nakatakdang bayad o porsyento ng halaga nito.

Halimbawa, kung kukuha ka ng utang sa bangko, kailangan mong magbayad ng DST na Php 1.50 para sa bawat Php 200 ng halaga ng utang. Kinukuha ng bangko ang halagang ito mula sa perang ibibigay nila sa iyo.

Ngunit heto ang magandang parte: kung ang iyong utang ay Php 250,000 o mas mababa, hindi mo na kailangang magbayad ng buwis na ito. Kaya, ito’y parang isang kaunting dagdag na gastos na maaring kailanganin mo habang nakikipag-ugnayan sa mahahalagang dokumento.

b. Buwis sa Mana (Estate Tax)

Ang pagkawala ng taong mahal natin sa buhay ay napakahirap, at ito’y nagdadala hindi lamang ng kalungkutan kundi rin ng ilang pinansyal na bagay na kailangan nating harapin, tulad ng estate tax. Kung magmamana ka ng pera o ari-arian kapag may namatay, kailangan mong magbayad ng 6% na estate tax sa halaga ng iyong minana.

Ngunit, heto ang magandang balita – kung ang halaga ng iyong minana ay Php 5 milyon o mas mababa, hindi ka na kailangang magbayad ng anumang estate tax. Gayunpaman, kailangan mong mag-fill out ng ilang dokumento Estate Tax Return (BIR Form 1801) sa loob ng isang taon matapos ang pagkamatay ng iyong mahal sa buhay.

At kung bahagi ng minana mo ang tahanan ng pamilya, maaari kang magbawas ng hanggang Php 10 milyon mula sa kabuuang halaga.

Kung wala kang sapat na cash kaagad, walang problema. Maaari mong pahabain ang panahon para sa pagbabayad ng buwis, ngunit hindi hihigit sa limang taon kung ito’y nasasaad sa korte, o dalawang taon kung ito’y naayos nang hindi dumadaan sa korte.

Ngayon, may ilang bagay na hindi mo kailangang isama sa pagkakalkula ng estate tax – tulad ng pera mula sa GSIS at SSS, mga benepisyo ng buhay na seguro para sa ilang mga tao, at ang hiwalay na mga bagay na pag-aari lamang ng natirang asawa.

c. Buwis sa Kita (Income Tax)

Ang buwis sa kita ay isang bagay na makakaharap mo kung may trabaho ka o nagpapatakbo ng negosyo. Sa madaling salita, ito’y isang buwis sa pera na kinita mo mula sa pagtatrabaho, iyong negosyo, o anumang ari-arian na pag-aari mo. Kung kumikita ka ng Php 250,000 o mas mababa kada taon (yan ay Php 20,833 o mas mababa kada buwan), hindi mo na kailangang magbayad ng buwis sa kita.

Ngunit kung kumikita ka ng higit pa sa halagang iyon, maaaring ikaw ay nagtatrabaho para sa iba o nagpapatakbo ng iyong sariling negosyo, magbabayad ka ng halagang nasa pagitan ng 20% hanggang 35% na buwis sa kita hanggang sa Disyembre 31, 2022. Pagkatapos nito, simula Enero 1, 2023, ang mga rate ay magiging mas mababa, nasa pagitan ng 15% hanggang 35%.

Ngayon, heto ang magandang opsyon: Kung ikaw ay self-employed o may halo ng kita at ang iyong kabuuang taunang benta o resibo ay Php 3 milyon o mas mababa, maaari kang pumili na magbayad ng 8% na buwis sa halaga na kinita mo na higit sa Php 250,000 sa halip na harapin ang regular na rate ng buwis sa kita. Ito’y parang isang espesyal na alok para sa maliliit na negosyo.

d. Value-Added Tax (VAT)

Sa Pilipinas, ang VAT ay isang karagdagang buwis na idinadagdag sa presyo ng iyong binibili. Ito’y kinokolekta ng Bureau of Internal Revenue (BIR) mula sa sinuman o anumang negosyo na nagbebenta o nagpapaupa ng mga bagay tulad ng mga produkto, serbisyo, o mga ari-arian, ngunit lamang kung ang kanilang taunang benta o mga resibo ay lumalagpas sa Php 3 milyon.

Bagaman ang mga negosyo ang nagbabayad ng buwis na ito, ito’y aktwal na ipinapasa sa iyo, ang bumibili. Ang mga detalye ng VAT ay sumusunod:

• Kapag bumibili ka ng mga produkto o ari-arian, 12% ng kabuuang presyo ng benta ang VAT.
• Para sa mga serbisyo o pag-upa ng mga bagay, ito’y 12% rin, batay sa pera na kinita ng negosyo.
• Kung nagdadala ka ng mga bagay mula sa ibang bansa (ang pag-import), sisingilin ka ng 12%, at kinakalkula ito batay sa mga adwana.
• Para sa mga bagay na inie-export mula sa bansa o iba pang espesyal na mga kaso, ang rate ng buwis ay 0%, ngunit may ilang dokumento na kailangang gawin.

May mga bagay na exempted sa VAT, kasama ang mga produkto at serbisyo na ibinebenta sa mga senior citizen at mga taong may kapansanan, ilang mga gamot, mga pangunahing pagkain, at mga serbisyong pang-edukasyon sa mga kinikilalang paaralan.

e. Buwis sa Kinitang Puhunan (Capital Gains Tax)

Kung ibebenta mo ang isang ari-arian sa Pilipinas, tulad ng isang bahay, maaaring kailanganin mo magbayad ng 6% na buwis sa kita na iyong nakuha. Tinatawag itong Capital Gains Tax, at ito’y batay sa ilang mga halaga ng ari-arian, tulad ng kung magkano ang iyong ibinenta ito o ang tinatayang halaga nito.

Halimbawa, kung ibinenta mo ang iyong bahay ng Php 1 milyon para bumili ng bago, kailangan mong magbayad ng Php 60,000 bilang Capital Gains Tax. Ngunit kung ang halaga ng bahay ay mas mataas, tulad ng Php 1.5 milyon, tataas ang buwis na dapat mong bayaran hanggang Php 90,000.

Ang alituntunin sa buwis na ito ay nalalapat din kapag ibinebenta mo ang mga bahagi sa isang kumpanya na hindi nakalista sa stock market sa Pilipinas. Ang mga rate ng buwis ay maaaring magkaiba para sa mga indibidwal, lokal na mga kumpanya, at mga dayuhang kumpanya, na umaabot mula 5% hanggang 15%.

f. Withholding Tax

Kung ikaw ay may trabaho, malamang ay napansin mo na may bahagi ng iyong sahod na hindi mo natatanggap dahil ito ay napupunta sa withholding tax. Ito ay isang sistema kung saan ang iyong employer ay kumukuha ng bahagi ng iyong sahod at direktang ipinapadala ito sa gobyerno, partikular sa Bureau of Internal Revenue (BIR).

Ang layunin nito ay para masiguro na ang mga empleyado ay sumusunod sa mga alituntunin sa buwis at hindi nagkakaroon ng malaking utang sa buwis sa katapusan ng taon.

Iba’t ibang Uri ng Withholding Tax:

• Withholding Tax on Compensation: Ito ang buwis na kinukuha mula sa kita ng mga empleyado. Hanggang sa katapusan ng 2022, ang rate nito ay nasa pagitan ng 20% at 35%. Simula Enero 1, 2023, ang rate ay magiging 15% hanggang 35%. Kasama sa buwis na ito ang iyong basic na sahod, mga allowance, overtime pay, sick leave, at iba pa. May mga exemption rin, tulad ng maliliit na benepisyo, pera ng life insurance, at ilang uri ng bayad na hindi binubuwisan.
• Expanded Withholding Tax: Ito ay buwis sa tiyak na mga uri ng pagbabayad ng kita, tulad ng sa mga propesyonal (mga doktor, abogado, atbp.), mga bayad para sa mga entertainer, kita mula sa renta ng ilang mga ari-arian, at iba pang mga bagay na tinutukoy ng gobyerno. Ang rate ay nasa pagitan ng 1% at 15% ng kabuuang kita.
• Final Withholding Tax: Ito ay isang buwis na hindi na maaaring mabawi; ito ang final na halaga na dapat mong bayaran. Ang mga rate dito ay umaabot mula 4.5% hanggang 30%. Inaaplayan nito ang mga bagay tulad ng interes na kinita mo mula sa iyong bank account, ilang mga panalo (tulad ng sa lotto), cash dividends kung mayroon kang mga share sa isang kumpanya, at royalties mula sa mga bagay tulad ng mga libro o musika.

g. Buwis ng Donor (Donor’s Tax)

Kung ikaw ay magbibigay ng regalo o donasyon na nagkakahalaga ng higit sa Php 250,000 sa loob ng isang taon sa Pilipinas, kailangan mong magbayad ng buwis para dito. Ang buwis na ito ay tinatawag na donor’s tax at ito ay 6% ng fair market value (FMV) ng lahat ng regalong lumalagpas sa Php 250,000 na limitasyon.

Mahalagang Puntos sa Donor’s Tax:

• Ang taong nagbibigay ng regalo ang may responsibilidad na magbayad ng donor’s tax, hindi ang tumatanggap.
• Hindi mahalaga kung ang taong tumatanggap ng regalo ay kaanak o hindi; parehong rate ng buwis ang nalalapat.
• Kung ang regalo ay real estate, may karagdagang Documentary Stamp Tax (DST) na Php 15 para sa bawat Php 1,000 ng halaga ng ari-arian.

Mga Exception sa Donor’s Tax: Hindi mo kailangang magbayad ng donor’s tax kung ikaw ay nagbibigay sa National government, mga non-profit na paaralan o charities, kinikilalang mga NGOs, o mga organisasyon na may espesyal na tax-exempt status, tulad ng Philippine Red Cross o Girl Scouts of the Philippines.

h. Buwis sa Excise (Excise Tax)

Ang buwis sa excise ay isang uri ng buwis na ipinapataw sa mga partikular na produkto at serbisyo sa Pilipinas. Ito ay maaaring sa mga produktong gawa sa loob ng bansa, inaangkat mula sa ibang bansa, o ibinebenta sa loob ng bansa. Ang mga negosyo na gumagawa, nag-aangkat, o nagbebenta ng mga produktong ito ay kailangang magbayad ng excise tax.

Madalas, ang buwis na ito ay ipinapasa ng mga negosyo sa mga mamimili sa pamamagitan ng pagdagdag sa presyo ng produkto.

Mga Halimbawa ng Produkto at Serbisyo na May Excise Tax:

• Mga Kotse at Iba Pang Sasakyan: Ang buwis ay maaaring nasa pagitan ng 4% hanggang 50%, depende sa presyo ng sasakyan.
• Gasolina, LPG, at mga Katulad Nito: May buwis na Php 3 hanggang Php 10 sa bawat litro o kilogramo.
• Alak: Mayroong flat na 20% na buwis sa presyo ng mga inuming alkoholiko.
• Sigarilyo: Ang buwis sa isang pakete ay Php 37.50 (simula Enero 1, 2020) at Php 40 (simula Enero 1, 2022). Pagkatapos ng 2022, ito ay tataas ng 4% bawat taon.
• Mga Inuming Matamis: May buwis na Php 6 o Php 12 sa bawat litro, depende sa dami ng asukal na nilalaman nito.
• Mga Mamahaling Bagay (alahas, pabango, yate, atbp.): May 20% na buwis.
• Mga Serbisyo tulad ng Cosmetic Procedures: May 5% na buwis sa mga bagay tulad ng plastic surgery.
• Mga Bato at Mineral (tulad ng karbon, ginto, tanso, atbp.): Ang buwis ay depende sa kung ano ito – para sa karbon at coke, ito ay Php 150 bawat metriko tonelada. Para sa iba pang mga mineral, ito ay nasa pagitan ng 4% at 6%.

i. Percentage Tax

Kung ang iyong negosyo ay hindi sakop ng Value-Added Tax (VAT) ayon sa Tax Code, maaaring kailanganin mong magbayad ng Percentage Tax. Ito ay isang alternatibo sa VAT at inaaplay sa ilang partikular na kategorya ng negosyo.

Sino ang Nagbabayad ng Percentage Tax:

• Mga negosyong hindi rehistrado sa VAT.
• Mga lokal na tagapagdala at operator ng garahe.
• Internasyonal na mga kumpanya ng eroplano o barko na nagpapatakbo sa Pilipinas.
• Mga nakatanggap ng prangkisa, tulad ng mga utility ng gas at tubig o ilang mga broadcasting na kumpanya.
• Mga bangko at mga kumpanyang pinansyal, maliban sa mga kooperatiba.
• Mga kumpanya ng life insurance at kanilang mga ahente.
• Mga ahente ng dayuhang kumpanya ng seguro at ilang mga may-ari ng ari-arian.
• Mga may-ari o operator ng mga sabungan, club, videoke bar, boxing exhibitions, mga laro ng basketball, jai-alai, karerahan, at mga panalo sa karera ng kabayo.

Magkano ang Percentage Tax: Ang mga rate ng buwis ay nag-iiba mula sa 1% hanggang 30%, depende sa uri ng iyong negosyo. Halimbawa, ang mga ahente ng life insurance ay nagbabayad ng 2% na buwis sa kabuuang mga premium na kanilang nakolekta.

Espesyal na Rate para sa mga Transaksyon sa Stock:

• Kung ikaw ay nagbebenta ng mga share ng stocks sa pamamagitan ng Philippine Stock Exchange, magbabayad ka ng 6/10 ng 1% base sa presyo ng pagbebenta.
• Ang mga kumpanya na gumagawa ng Initial Public Offerings (IPOs) ay nagbabayad ng 1% hanggang 4% na percentage tax.

2. Mga Lokal na Buwis

Ang mga lokal na buwis ay mga bayarin na ipinapataw ng lokal na pamahalaan sa mga mamamayan at negosyo sa loob ng kanilang nasasakupan. Iba’t ibang uri ng lokal na buwis ang maaaring ipataw depende sa iyong sitwasyon, tulad ng pagmamay-ari ng ari-arian o pagpapatakbo ng isang negosyo.

a. Buwis sa Tunay na Ari-arian (Real Property Tax)

Kung ikaw ay may-ari ng bahay, condo, o lupa, kailangan mong magbayad ng Real Property Tax (RPT) o “amilyar.” Ito ay binabayaran nang regular, maaaring kada-kwarto o taon-taon.

Ano ang Saklaw ng RPT:

• Mga Tahanan
• Mga Tindahan o Opisina
• Mga Sakahan
• Malalaking Pabrika
• Mga Kagubatan
• Mga Lugar na may Mahahalagang Mineral

Iba’t Ibang Rate ng RPT:

• Sa Metro Manila, maaaring umabot sa 2% ng halaga ng ari-arian.
• Sa mga probinsya, hanggang 1% ang pinakamataas na rate.

Pagkalkula ng Babayaran:

• Para sa mga tahanan at kagubatan, 20% ng halaga ng ari-arian.
• Para sa mga sakahan, 40%.
• Para sa mga tindahan, pabrika, at lugar na may mga mineral, 50%.

Sino ang Exempted sa Pagbabayad: Mga simbahan, mga charity, at mga kooperatiba.

b. Buwis sa Negosyo ng Paglilimbag at Paglalathala

Ang mga lokal na pamahalaan ay maaaring maningil ng buwis sa mga negosyong naglilimbag at naglalathala. Ang rate ay maaaring umabot sa 50% ng 1% ng taunang kinita ng negosyo.

c. Buwis sa Prangkisa (Franchise Tax)

Kung nagpapatakbo ka ng isang negosyo ng prangkisa, maaari kang patawan ng buwis na may katulad na rate sa buwis sa negosyo ng paglilimbag at paglalathala.

d. Buwis sa Quarry Resources

Kung kukuha ka ng buhangin, bato, o iba pang materyales mula sa pampublikong lupain o tubig, maaari kang patawan ng buwis na hanggang 10% ng halaga ng kinuha.

e. Buwis sa Propesyonal (Professional Tax)

Kung ikaw ay isang propesyonal tulad ng doktor o abogado, kailangan mong magbayad ng buwis na hanggang Php 300 kada taon.

f. Buwis sa Libangan (Amusement Tax)

Ang mga may-ari ng sinehan, teatro, o sirko ay maaaring magbayad ng buwis na hanggang 10% ng kanilang kita mula sa pagbebenta ng mga tiket.

g. Buwis sa Mga Sasakyang Panghatid (Delivery Vehicles Tax)

Kung gumagamit ka ng mga trak o van para sa paghahatid ng mga produkto tulad ng soft drinks, sigarilyo, o alak, maaari kang magbayad ng buwis na hanggang Php 500.

h. Buwis sa Negosyo

Ang mga negosyo sa isang bayan ay maaaring magbayad ng iba’t ibang buwis na itinakda ng lokal na pamahalaan, bukod pa sa buwis na binabayaran nila sa pambansang pamahalaan.

i. Buwis sa Barangay

Kung magtatayo ka ng maliit na tindahan sa isang barangay, maaaring kailanganin mong magbayad ng buwis batay sa iyong kinita. Ang mga nagtitinda sa kalye ay exempted sa buwis na ito.

j. Buwis sa Komunidad (Community Tax)

Kapag kumuha ka ng community tax certificate (cedula), kailangan mong magbayad ng buwis na may dagdag batay sa iyong kita. Ang mga kumpanya ay nagbabayad din ng buwis sa komunidad batay sa kanilang benta at ari-arian. Ang mga indibidwal ay hindi maaaring singilin ng higit sa Php 5,000, at ang mga kumpanya ay may maximum na Php 10,000.

3. Mga Buwis Ayon sa Espesyal na Batas

Bukod sa mga karaniwang buwis na ating binabayaran, mayroon ding mga espesyal na buwis na ipinapataw para sa ilang tao at aktibidad. Kung ikaw ay sakop ng mga espesyal na buwis na ito, direkta mo itong babayaran sa kinauukulang ahensya ng gobyerno na nangongolekta nito at hindi mo na kailangan pang mag-fill out ng karagdagang mga form para sa buwis na ito.

a. Buwis sa Enerhiya (Energy Tax)

Kung tumatanggap ka ng bill mula sa Meralco, maaaring napansin mo na may dagdag na singil para sa buwis sa enerhiya. Ito ay ipinatutupad batay sa Batas Pambansa Blg. 36 na nagsimula noong 1979. Layunin ng buwis na ito na hikayatin tayong magtipid sa paggamit ng kuryente.

• Ang buwis sa enerhiya ay karaniwang 11.7% ng iyong kabuuang bill sa kuryente.
• Kung ikaw ay gumagamit ng higit sa 650 kilowatt-oras (KWH) kada buwan, magbabayad ka ng Php 0.10 para sa bawat KWH na iyong nagamit.
• Kung mas mababa sa 650 KWH ang iyong konsumo, hindi mo kailangang bayaran ang buwis na ito.

b. Buwis sa Kagubatan (Forest Tax)

Ang buwis sa kagubatan ay mga bayarin para sa pagpuputol ng mga puno sa mga pampublikong kagubatan para gawing kasangkapan o iba pang produktong kahoy. Ipinapataw ito alinsunod sa Republic Act 7161.

• Kung ikaw ay magpuputol ng puno sa pampublikong kagubatan, kailangan mong magbayad ng buwis na ito.
• Kung ang pagpuputol ay gagawin sa pribadong lupain o sa mga tree farm na may espesyal na permiso, hindi mo kailangang magbayad ng buwis sa kagubatan.
• Ang halaga ng buwis ay nakadepende sa uri ng kahoy na iyong puputulin.

Tandaan: Ipinagbabawal ang pagputol ng mga puno ng bakawan sa Pilipinas.

c. Head Tax

Kung ikaw ay dayuhan na mahigit 16 na taong gulang at mananatili sa Pilipinas ng higit sa 59 na araw, kailangan mong magbayad ng head tax na Php 250. Ito ay bahagi ng Philippine Immigration Law.

• Ang mga dayuhang may permanenteng resident status o may espesyal na permit ay kailangan ding magbayad ng head tax.
• Ang buwis na ito ay babayaran mo sa immigration officer sa iyong pagdating sa paliparan sa Pilipinas.

d. Bayad sa Sasakyan (Car Fee)

Sa tuwing magre-renew ka ng rehistro ng iyong sasakyan, kailangan mong magbayad ng Motor Vehicle User’s Charge (MVUC) sa Land Transportation Office (LTO).

• Ang bayad na ito ay ginagamit para sa pagpapanatili at pagkukumpuni ng mga daan.
• Ang halaga ng MVUC ay depende sa uri at timbang ng iyong sasakyan.

e. Travel Tax

Kapag ikaw ay lalabas ng bansa, kailangan mong magbayad ng travel tax.

• Ang buwis na ito ay ginagamit para sa pagpapabuti ng turismo sa Pilipinas, edukasyon, at sining.
• Ang mga Pilipino, dayuhang residente, at mga taong nanatili sa Pilipinas ng higit sa isang taon ay sakop ng travel tax.
• May iba’t ibang rate para sa economy at first-class flights at may mga exemption o diskwento para sa ilang grupo tulad ng OFWs at mga bata.

Paano Kalkulahin ang Income Tax sa Pilipinas?

Ang pagkalkula ng income tax sa Pilipinas ay maaaring maging isang kumplikadong proseso dahil sa iba’t ibang mga kadahilanan na dapat isaalang-alang. Sa kabuuan, ang proseso ay nagsisimula sa pagtukoy ng iyong kabuuang kita, pagbawas ng mga kaukulang diskwento at pagkalkula ng halaga ng buwis na dapat bayaran batay sa tax rate na naaayon sa iyong kita.

Mga Hakbang sa Pagkalkula ng Income Tax

1. Kalkulahin ang Kabuuang Kita: Ito ang kabuuang halaga na natanggap mo sa loob ng isang taon mula sa iyong trabaho o negosyo. Kasama dito ang iyong sahod, komisyon, bonus, at iba pang mga benepisyo.
2. Ibawas ang mga Diskwento: May mga partikular na halaga na maaaring ibawas mula sa iyong kabuuang kita bago kalkulahin ang buwis. Kasama dito ang mga personal at additional exemptions, at mga premium payments sa SSS, PhilHealth, at PAG-IBIG.
3. Kalkulahin ang Taxable Income: Ang taxable income ay ang halaga na natitira matapos ibawas ang mga diskwento mula sa iyong kabuuang kita. Ito ang halaga na gagamitin para kalkulahin ang iyong buwis.
4. Gamitin ang BIR Tax Rate Table: Ang Bureau of Internal Revenue (BIR) ay naglalabas ng tax rate table na nagpapakita ng iba’t ibang tax rates na naaayon sa halaga ng taxable income. Hanapin ang range na kung saan pumapasok ang iyong taxable income at gamitin ang kaukulang tax rate para kalkulahin ang iyong buwis.

Mga Alternatibong Paraan sa Pagkalkula ng Income Tax

1. Gamit ang 8% Preferential Tax Rate: Para sa ilang mga self-employed individuals at professionals, maaaring gamitin ang fixed na 8% tax rate sa halip na ang graduated tax rates na nasa BIR tax rate table.
2. Gamit ang Online Tax Calculator: May mga online tool na magagamit para mapadali ang pagkalkula ng income tax. Ilalagay mo lamang ang mga kinakailangang impormasyon at ang tool na ang magkakalkula ng iyong buwis.

Tandaan, hindi lamang sa iyong aktibong kita kailangang magbayad ng buwis. Kailangan mo ring magbayad ng buwis sa iyong passive income tulad ng interes, dividend, renta, at iba pa. Tignan ang tax rate table para malaman ang tamang rate para sa iyong passive income.

Paano Mag-File ng Income Tax Returns sa Pilipinas?

Matapos mong malaman kung magkano ang tax na dapat mong bayaran, oras na para mag-file ng iyong income tax return. May tatlong paraan para mag-file at magbayad ng income taxes:

1. Manual Filing: Pupunta ka sa isang awtorisadong bangko o Revenue Collection Officer at isusumite ang iyong kumpletong ITR at doon mo rin babayaran ang iyong mga buwis.
2. Electronic Filing and Payment System (eFPS): Ito ay isang online portal kung saan maaari kang mag-file at magbayad ng mga buwis nang sabay. Ngunit ito ay para lamang sa tiyak na uri ng mga taxpayer.
3. Electronic BIR Forms (eBIRForms): I-download ito sa iyong computer. Maaari kang mag-file ng iyong income tax online o offline, at ito ay para sa mga taong hindi gumagamit ng eFPS, mayroon man silang internet o wala.

Tandaan na ang hindi pag-file at pagbayad ng buwis ay may kaukulang parusa kaya’t siguraduhing mag-file at magbayad sa takdang panahon.

Mga Madalas Itanong

1. Gusto kong lumipat mula sa aking kasalukuyang Revenue District Office (RDO) papunta sa iba. Paano ko ito gagawin?

May mga sitwasyon na kailangan mong lumipat mula sa iyong kasalukuyang Revenue District Office (RDO) papunta sa iba. Narito ang mga hakbang na dapat sundin, depende sa iyong sitwasyon.

Paalala: Bago magsimula, kailangan mong alamin ang iyong kasalukuyang RDO code at ang RDO code ng opisina na iyong lilipatan. Kung hindi mo ito alam, maari kang humingi ng tulong para malaman ito.

a. Para sa mga nagsisimulang mag-negosyo o mga propesyonal:

• Sino ang Maaring Makinabang: Kung ikaw ay nag-uumpisa ng negosyo o nagiging propesyonal, o kung ikaw ay isang empleyado na nag-uumpisa ng bagong negosyo.
• Saan Isusumite: Sa iyong kasalukuyang RDO.
• Saan ang Iyong Bagong RDO: Depende ito kung saan matatagpuan ang iyong bagong negosyo.

Mga Kinakailangan:

1. Dalawang kopya ng napunuan na BIR Form 1905.
2. Iba pang dokumento tulad ng DTI Certificate, Mayor’s Permit, o kasunduan sa pag-upa.

Mga Hakbang:

1. I-download at punan ang BIR Form 1905.
2. Isulat ang iyong kasalukuyang at bagong RDO codes.
3. I-check ang tamang mga kahon sa Part II.
4. Pirmahan ang deklarasyon sa Number 12.
5. I-submit ang iyong mga dokumento sa iyong kasalukuyang RDO nang personal, sa pamamagitan ng email, o fax.

b. Para sa mga nagbabago ng trabaho na may bagong employer:

• Sino ang Maaring Makinabang: Kung ikaw ay nagbabago ng trabaho.
• Saan Isusumite: Sa iyong kasalukuyang RDO.
• Saan ang Iyong Bagong RDO: Depende ito kung saan ka nakatira.

Mga Kinakailangan:

1. Dalawang kopya ng napunuan na BIR Form 1905.
2. Dalhin ang company ID, employment certificate, o patunay ng kasalukuyang trabaho.

Mga Hakbang:

1. I-download at punan ang BIR Form 1905.
2. Isulat ang iyong kasalukuyang at bagong RDO codes.
3. Pirmahan ang deklarasyon sa Number 12.
4. I-submit ang iyong mga dokumento nang personal sa iyong kasalukuyang RDO.

c. Para sa mga employer na lumilipat sa bagong lokasyon ng negosyo:

• Sino ang Maaring Makinabang: Kung ang iyong negosyo ay lumilipat.
• Saan Isusumite: Sa iyong kasalukuyang RDO.
• Saan ang Iyong Bagong RDO: Depende ito sa iyong bagong lokasyon ng negosyo.

Mga Kinakailangan:

1. Dalawang kopya ng BIR Form 1905 para sa bawat empleyado.
2. Dalawang kopya ng BIR Form 1905 na napunan ng employer.
3. Isang listahan ng mga empleyado na lumilipat.

Mga Hakbang:

1. Hilingin sa iyong mga empleyado na punan ang BIR Form 1905.
2. Isulat ang iyong kasalukuyang at bagong RDO codes.
3. Pirmahan ang deklarasyon sa Number 12.
4. Ang employer rin ay dapat magpunan ng BIR Form 1905.
5. I-submit ang lahat ng mga form sa iyong kasalukuyang RDO.

d. Para sa mga self-employed at mga may-ari ng negosyo:

• Sino ang Maaring Makinabang: Kung mayroon kang negosyo.
• Saan Isusumite: Sa iyong kasalukuyang RDO.
• Saan ang Iyong Bagong RDO: Depende ito sa iyong bagong lokasyon ng negosyo.

Mga Kinakailangan:

1. Dalawang kopya ng napunuan na BIR Form 1905.
2. Mga dokumento tulad ng updated business certificate, Mayor’s Permit, o kasunduan sa pag-upa.

Mga Hakbang:

1. I-download at punan ang BIR Form 1905.
2. Isulat ang iyong kasalukuyang at bagong RDO codes.
3. Pirmahan ang deklarasyon sa Number 12.
4. I-submit ang iyong mga dokumento nang personal sa iyong kasalukuyang RDO at kumuha ng kopya ng pagtanggap.
5. Pumunta sa iyong bagong RDO para makumpleto ang proseso ng paglilipat.

Tandaan: Ang proseso ng paglilipat ay maaaring tumagal ng 5 hanggang 10 araw ng trabaho dahil kailangang suriin ng parehong RDOs ang veracity ng iyong business address.

2. Paano Mag-update ng BIR Registration Matapos ang Kasal o Annulment?

Saan Dapat Pumunta: Bisitahin ang BIR office kung saan ka kasalukuyang nakarehistro.

Ano ang Kailangan:

1. Dalawang kopya ng BIR Form 1905 na nakumpletong ma-fill out.
2. Ang iyong marriage certificate o court order kung na-annul ang iyong kasal.
3. Kung mayroon kang negosyo, isama ang isang liham na nagpapahayag ng iyong kahilingan na gamitin muna ang iyong lumang mga resibo.
4. Kumpletuhin ang BIR Form 0605 para sa bayad sa pagpapalit ng TIN card.
5. Dalhin ang iyong lumang TIN card at isang kopya para sa pagpapalit.

Mga Hakbang:

• Hakbang 1: Kumpletuhin ang BIR Form 1905. Ilagay ang iyong dating pangalan sa bahaging hinihilingan ng iyong nakarehistrong pangalan. I-check ang mga kahon para sa pagpapalit ng TIN card at pagbabago ng civil status. Tukuyin kung ikaw ay nagbabago mula sa pagiging single patungong kasal o baligtad. Ibahagi ang iyong dating pangalan, kasal na pangalan, pangalan ng asawa, at mga detalye ng trabaho.
• Hakbang 2: Isumite sa BIR Office. I-abot ang iyong mga form at ipaalam sa kanila na kailangan mo ng bagong TIN card.
• Hakbang 3: I-verify at Magbayad. Pumunta sa payment counter kasama ang iyong nakumpletong BIR Form 0605.
• Hakbang 4: Bayaran ang Bayad. Magbayad ng Php 100 fee sa bangko na konektado sa iyong BIR office.
• Hakbang 5: Bumalik at Isumite ang Resibo. Dalhin pabalik ang iyong resibo ng bayad, na-validate na BIR Form 0605, at ang iyong lumang TIN card sa BIR office.
• Hakbang 6: Maghintay para sa Iyong Bagong TIN Card. Ang BIR officer ay magbibigay sa iyo ng resibo na nagpapatunay na tinanggap ang iyong aplikasyon para sa pagbabago ng pangalan.

Tandaan, kung ang iyong bagong TIN card ay hindi agad maaaring makuha, maaaring magbigay sila ng slip para makuha ito sa ibang araw.

3. Paano Magpalit o Magkorekta ng Rehistradong Pangalan o Pangalan ng Negosyo sa BIR?

Sino ang Kailangang Mag-update ng Pangalan ng Negosyo sa BIR: Kung ikaw ay nagpapatakbo ng iyong sariling negosyo o bahagi ng isang kompanya at nais mong baguhin ang pangalan ng iyong negosyo, o kung may mga kamalian sa iyong personal na detalye tulad ng iyong pangalan.

Saan Dapat Pumunta: Pumunta sa RDO kung saan mo unang nirehistro ang iyong negosyo.

Ano ang Kailangan:

1. Kumpletuhin ang dalawang kopya ng BIR Form 1905.
2. Dalhin ang SEC Registration/DTI Certificate na may iyong bagong pangalan ng negosyo.
3. Huwag kalimutang dalhin ang orihinal na Certificate of Registration (BIR Form 2303).

Mga Hakbang sa Pag-fill out ng BIR Form 1905:

I-download ang form at sundin ang mga sumusunod na hakbang:

1. Ilagay ang iyong kasalukuyang pangalan ng negosyo sa Part I.
2. Markahan ang “Correction/Change/Update of Registration Information” sa Part II.
3. I-check ang “Change in Registered Name/Trade Name” sa Number 7A.
4. Sabihin kung ikaw ay nagbabago ng iyong Registered Name o Trade/Business Name.
5. Ilagay ang iyong lumang at bagong pangalan sa tamang lugar.
6. Pumirma at ipahayag ang iyong mga pagbabago sa Number 12.

Ano ang Susunod: Isumite ang lahat sa RDO. Maghintay sa BIR officer na magbibigay sa iyo ng kopya ng iyong na-update na BIR Form 1905.

4. Paano Itigil ang Negosyo at Alisin ito sa Mga Talaan ng BIR?

Sino ang Kailangang Magpaalam sa Tax Office Kung Sila’y Magtatapos ng Negosyo:

• Mga taong nagtatrabaho para sa kanilang sarili na nagiging empleyado.
• Mga kompanya na tumitigil sa kanilang negosyo nang permanente o nagpapagsama sa ibang kompanya.
• Mga miyembro ng pamilya na humihiling na kanselahin ang taxpayer ID ng isang namatay na tao.

Saan Magpaalam Tungkol sa Pagsasara ng Negosyo: Sabihin sa tax office sa lugar kung saan nakarehistro ang negosyo.

Ano ang Kailangang Ibigay sa Tax Office (BIR) sa Form 1905:

1. Dalawang nakumpletong Form 1905.
2. Isang tala na nagsasabing ang negosyo ay nagsasara.
3. Isang listahan ng lahat ng mga bagay na natira sa negosyo, tulad ng mga produkto at mahahalagang bagay.
4. Isang listahan ng anumang mga sales papers na hindi ginamit.
5. Lahat ng hindi ginamit na mga papeles para sa negosyo, tulad ng mga resibo, mga order, at iba pa.
6. Anumang mga abiso o permit na mayroon ang negosyo.
7. Ang orihinal na papel na nagpapakita na ang negosyo ay nakarehistro.
8. Kung ang taong may-ari ng negosyo ay namatay, kailangan mo ang kanilang death certificate.
9. Kung ang taong may-ari ng negosyo ay namatay, kailangan mo rin ipakita kung magkano ang tax na kanilang utang.

Mga Hakbang sa Pagsasabi sa Tax Office na Ikaw ay Nagtatapos ng Negosyo:

• Hakbang 1: Kumpletuhin ang Form 1905
  • Ilagay ang pangalan ng iyong negosyo sa unang bahagi.
  • I-check ang kahon na nagsasabing ikaw ay nagtatapos ng negosyo sa pangalawang bahagi.
  • Piliin kung bakit ka nagtatapos ng negosyo at sabihin kung kailan ito mangyayari.
  • Isulat ang iyong pangalan at pumirma sa dulo.
• Hakbang 2: Ibigay ang Mga Papeles sa Tax Office: Dalhin ang lahat ng mga papeles na iyong nakumpletong fill out at ibigay ito sa tax office kung saan ang iyong negosyo.

Ano ang Mangyayari Pagkatapos:

• Susuriin ng tax office kung may utang ka sa kanila na pera.
• Pagkatapos ng halos sampung araw, bibigyan ka nila ng isang papel na nagsasabing malinis ka o sasabihin sa iyo kung magkano ang iyong utang kung meron man.

5. Paano Ko Malalaman ang Aking Kasalukuyang RDO Code?

Tignan ang Iyong Mga BIR Forms

Kunin ang BIR form na iyong na-fill out nang ikaw ay kumuha ng iyong TIN. Ito ay maaaring BIR Form 1901 (para sa mga self-employed), BIR Form 1903 (para sa mga negosyo), o BIR Form 1904 (para sa mga one-time taxpayers).

• Para sa mga empleyado, tanungin ang inyong HR para sa BIR Form 1902.
• Kung ikaw ay lumipat ng RDOs, tignan ang iyong na-update na RDO code sa BIR Form 1905.
• Ang iyong RDO code ay karaniwang nasa itaas na kanan ng form.

Tumawag sa BIR Hotline

Makipag-ugnayan sa Customer Assistance Division ng BIR sa pamamagitan ng telepono.

• Hihilingin nila ang iyong pangalan, TIN, petsa ng kapanganakan, at iba pang detalye para matiyak na ikaw ito.
• Maari kang tumawag sa kanila sa mga sumusunod na numero:
  • 8538-3200
  • 8981-7030
  • 8981-7003
  • 8981-7040
  • 8981-7020
  • 8981-7046
  • 8981-7419
  • 8981-7452
  • 8981-7478
  • 8981-7479

Bisitahin ang Pinakamalapit na RDO

Kung mahirap tumawag, pumunta sa pinakamalapit na RDO.

• Humiling ng TIN verification slip, fill it out gamit ang iyong pangalan, petsa ng kapanganakan, at address.
• Kung ikaw ay kasal, ilagay ang iyong maiden name.
• Ibigay ito sa BIR officer, at sila ay magtatatak dito ng iyong TIN, RDO code, at lokasyon.

6. Paano Ko Malalaman ang RDO Code ng Lokasyon o BIR Office Kung Saan Ko Ililipat ang Aking Tax Records?

Kung nais mong malaman ang RDO Code ng lokasyon o BIR office kung saan mo balak ilipat ang iyong tax records, sundin ang mga sumusunod na paraan:

Code	Location
001	Laoag City, Ilocos Norte
002	Vigan, Ilocos Sur
003	San Fernando, La Union
004	Calasiao, West Pangasinan
005	Alaminos, Pangasinan
006	Urdaneta, Pangasinan
007	Bangued, Abra
008	Baguio City
009	La Trinidad, Benguet
010	Bontoc, Mt. Province
011	Tabuk City, Kalinga
012	Lagawe, Ifugao
013	Tuguegarao, Cagayan
014	Bayombong, Nueva Vizcaya
015	Naguilian, Isabela
016	Cabarroguis, Quirino
17A	Tarlac City, Tarlac
17B	Paniqui, Tarlac
018	Olongapo City
019	Subic Bay Freeport Zone
020	Balanga, Bataan
21A	North Pampanga
21B	South Pampanga
21C	Clark Freeport Zone
022	Baler, Aurora
23A	North Nueva Ecija
23B	South Nueva Ecija
024	Valenzuela City
25A	Plaridel, Bulacan (now RDO West Bulacan)
25B	Sta. Maria, Bulacan (now RDO East Bulacan)
026	Malabon-Navotas
027	Caloocan City
028	Novaliches
029	Tondo – San Nicolas
030	Binondo
031	Sta. Cruz
032	Quiapo-Sampaloc-San Miguel-Sta. Mesa
033	Intramuros-Ermita-Malate
034	Paco-Pandacan-Sta. Ana-San Andres
035	Romblon
036	Puerto Princesa
037	San Jose, Occidental Mindoro
038	North Quezon City
039	South Quezon City
040	Cubao
041	Mandaluyong City
042	San Juan
043	Pasig
044	Taguig-Pateros
045	Marikina
046	Cainta-Taytay
047	East Makati
048	West Makati
049	North Makati
050	South Makati
051	Pasay City
052	Parañaque
53A	Las Piñas City
53B	Muntinlupa City
54A	Trece Martirez City, East Cavite
54B	Kawit, West Cavite
055	San Pablo City
056	Calamba, Laguna
057	Biñan, Laguna
058	Batangas City
059	Lipa City
060	Lucena City
061	Gumaca, Quezon
062	Boac, Marinduque
063	Calapan, Oriental Mindoro
064	Talisay, Camarines Norte
065	Naga City
066	Iriga City
067	Legazpi City, Albay
068	Sorsogon, Sorsogon
069	Virac, Catanduanes
070	Masbate, Masbate
071	Kalibo, Aklan
072	Roxas City
073	San Jose, Antique
074	Iloilo City
075	Zarraga, Iloilo City
076	Victorias City, Negros Occidental
077	Bacolod City
078	Binalbagan, Negros Occidental
079	Dumaguete City
080	Mandaue City
081	Cebu City North
082	Cebu City South
083	Talisay City, Cebu
084	Tagbilaran City
085	Catarman, Northern Samar
086	Borongan, Eastern Samar
087	Calbayog City, Samar
088	Tacloban City
089	Ormoc City
090	Maasin, Southern Leyte
091	Dipolog City
092	Pagadian City, Zamboanga del Sur
093A	Zamboanga City, Zamboanga del Sur
093B	Ipil, Zamboanga Sibugay
094	Isabela, Basilan
095	Jolo, Sulu
096	Bongao, Tawi-Tawi
097	Gingoog City
098	Cagayan de Oro City
099	Malaybalay City, Bukidnon
100	Ozamis City
101	Iligan City
102	Marawi City
103	Butuan City
104	Bayugan City, Agusan del Sur
105	Surigao City
106	Tandag, Surigao del Sur
107	Cotabato City
108	Kidapawan, North Cotabato
109	Tacurong, Sultan Kudarat
110	General Santos City
111	Koronadal City, South Cotabato
112	Tagum, Davao del Norte
113A	West Davao City
113B	East Davao City
114	Mati, Davao Oriental
115	Digos, Davao del Sur

7. Ano ang Mga Iba’t-Ibang Paraan ng Pagbabayad ng Income Tax?

Mga Opsyon sa Manwal na Pagbabayad

1. Mga Authorized Banks (AABs): Ang AABs ay mga bangko na pinahintulutan ng BIR na humawak ng mga buwis. Bawat lugar ay may tiyak na AABs. Bayaran ang iyong mga buwis kung saan ka nakarehistro, kahit na ikaw ay nasa malayo. Suriin ang website ng BIR para sa listahan ng AABs sa iyong lugar gamit ang iyong RDO code. Bago pumunta sa isang AAB, siguraduhing mayroon kang lahat ng kinakailangang dokumento at ang tamang halaga na babayaran. Pagkatapos, tingnan kung ang kopya ng iyong ITR ay may tatak at kumuha ng bank slip.
2. Revenue Collection Officer: Kung walang itinalagang AAB, magbayad sa iyong RDO. Ang isang Revenue Collection Officer ang mag-aasikaso nito, at bibigyan ka ng Electronic Revenue Official Receipt.

Pagbabayad ng Buwis Online

1. GCash App: Ang GCash ay nagpapahintulot sa iyo na magbayad ng buwis gamit ang iyong telepono. May maliit na bayad para dito. Buksan ang app, pumunta sa “Pay Bills,” piliin ang “Government,” pagkatapos ay “BIR,” at kumpletuhin ang form. Kumpirmahin, at makakatanggap ka ng text confirmation.
2. Moneygment App: Ang Moneygment ay isang app para sa pagbabayad ng buwis. May bayad ito ngunit ginagawa nito ang pagkalkula para sa iyo. Pagkatapos gumawa ng account, sundin ang mga hakbang sa app. Karaniwan, ang mga pagbabayad ay tumatagal ng isa hanggang dalawang araw para maproseso.
3. Online Banking (AABs): Kung gumagamit ka ng online banking sa mga BIR-authorized banks tulad ng BPI o PNB, maaari kang magbayad ng buwis online. Pagkatapos mag-file online, mag-log in sa iyong account, piliin ang BIR, ilagay ang mga detalye, at kumpirmahin.
4. LANDBANK Link.BizPortal: Ang LANDBANK Link.BizPortal ay isang website para sa online na pagbabayad ng buwis. Kung mayroon kang LANDBANK account o BancNet card, gamitin ito. I-access ang site, piliin ang BIR, piliin ang “Tax Payment,” ilagay ang mga detalye, at kumpirmahin.
5. PayMaya App: Ang PayMaya ay isang bagong paraan para magbayad ng buwis gamit ang iyong telepono. May maliit na bayad para dito. Buksan ang app, mag-log in, piliin ang “Pay Bills,” hanapin ang BIR, ilagay ang mga detalye, kumpirmahin, at makakatanggap ka ng email at text confirmation.

8. May Obligasyon Ba Akong Magbayad ng Buwis Bilang Freelancer?

Oo, ang mga freelancer sa Pilipinas ay kinakailangang magbayad ng buwis, kahit na sila ay nagtatrabaho ng part-time o full-time, maaaring para sa mga kliyente sa Pilipinas o sa ibang bansa. Kasama dito ang mga taong nagtatrabaho mula sa bahay, tulad ng mga web developer, manunulat, SEO specialist, at graphic designer.

Kung ang mga freelancer sa Pilipinas ay nagtatrabaho sa mga kliyente mula sa ibang bansa, maaari silang makaiwas sa ilang buwis sa pamamagitan ng paggamit ng kanilang binayaran na buwis sa ibang bansa bilang credit. Kaya, parang hindi sila kailangang magbayad ng karagdagang buwis sa dayuhang bansang iyon.

Ang kalituhan ay nagmumula sa Tax Code, na hindi tiyak na nagsasalita tungkol sa “freelancer.” Ngunit, depende sa uri ng kanilang ginagawang trabaho, maaaring ituring na self-employed o mixed-income earners ang freelancers. Sa alinmang paraan, kinakailangan pa rin nilang harapin ang pag-file at pagbabayad ng kanilang income taxes.

9. Paano Kumuha ng Income Tax Return (ITR) Bilang Freelancer?

Kung ikaw ay isang freelancer, isipin mo ang iyong sarili na parang maliit na negosyo pagdating sa buwis. Kailangan mong ireport ang iyong kita, at ito ang mga hakbang:

• Kung may regular job ka rin: Humingi sa iyong employer ng form na tinatawag na BIR Form 2316. Ang form na ito ay tumutulong sayo na ma-claim ang mga buwis na kinuha na mula sa iyong sahod.
• Mag-file ng tamang tax form: Ipadala ang iyong tax information sa Bureau of Internal Revenue (BIR). Kung ikaw ay isang freelancer na gumagamit ng itemized deductions, gamitin ang BIR Form 1701. Kung mas gusto mo ang 8% tax rate o standard deduction, gamitin ang BIR Form 1701A.
• Kunin ang iyong stamped proof: Pagkatapos ipadala ang iyong taxes, bibigyan ka ng BIR ng isang may tatak at na-validate na kopya ng iyong Income Tax Return (ITR). Ang papel na ito ay nagpapakita na nagbayad ka ng iyong buwis para sa taong iyon.

Sa madaling salita, kung ikaw ay nag-freelance at nagtatrabaho ng regular job, kumuha ng form mula sa iyong boss, fill out ang tamang tax form, ipadala ito, at itago ang may tatak na papel na ibibigay nila sayo bilang katibayan.

10. Sino ang Hindi Kinakailangang Magbayad ng Income Tax? Paano Mag-apply para sa Certificate of Tax Exemption?

May ilang mga tao at grupo sa Pilipinas na hindi kinakailangang magbayad ng income tax at maaaring makakuha ng Certificate of Tax Exemption. Narito ang ilan sa kanila:

• Mga Indibidwal na Walang Kita: Kung wala kang kinikita, kumikita ng minimum wage, o kung ang iyong taxable income ay mas mababa sa PHP 250,000, hindi ka sakop ng pagbabayad ng buwis.
• Mga Kooperatiba na may Miyembro: Kung ang kooperatiba ay rehistrado sa Cooperative Development Authority (CDA) at nakikipag-negosyo lamang sa mga miyembro nito, hindi ito kinakailangang magbayad ng buwis.
• Maliit na Kooperatiba: Kung ang rehistradong kooperatiba ng CDA ay mayroong savings na mas mababa sa PHP 10 milyon at nakikipag-negosyo sa mga miyembro at hindi miyembro, maaari rin itong maging exempted sa buwis.
• Mga Nonprofit na Paaralan: Ang mga paaralang hindi naglalayong kumita ay exempted sa pagbabayad ng buwis.
• Especial na Nonprofit na Grupo: May ilang non-stock, nonprofit corporations na nakakatanggap ng tax exemption sa ilalim ng Section 30 ng National Internal Revenue Code.

Paano Mag-apply para sa Certificate of Tax Exemption?

Para sa Mga Scholarship, Trabaho, at Livelihood Programs:

1. Ibigay ang kinakailangang mga dokumento sa Administrative Section ng iyong Revenue District Office (RDO).
2. Bayaran ang Certification Fee at kumuha ng Documentary Stamp Tax mula sa Collection Section. Ipakita ang patunay ng pagbabayad sa Administrative Section.
3. Kunin ang hiniling na mga dokumento mula sa Administrative Section.

Para sa Mga Kooperatiba:

1. Kumpletuhin ang tatlong kopya ng BIR Form 1945, na pinirmahan mo o ng taong responsable.
2. Isumite ang form at lahat ng kinakailangang mga dokumento sa BIR District Office kung saan rehistrado ang iyong kooperatiba.

Para sa Non-Stock, Nonprofit Educational Institutions: Ipadala ang iyong Tax Exemption Application sa Office of the Assistant Commissioner, Legal Service, Attention: Law Division.

Para sa Non-Stock, Nonprofit Corporations:

1. Humiling ng Certificate of Tax Exemption sa RDO kung saan rehistrado ang iyong corporation.
2. Kung ikaw ay qualified pagkatapos ng pagsusuri, gagawin ng RDO ang sertipiko at ipapadala ito sa Regional Director.
3. Pipirmahan ito ng Regional Director kung sila ay sumasang-ayon at ibibigay ito sa iyo; kung hindi, ibabalik nila ito sa RDO kasama ang kanilang mga komento.
4. Kung hindi ka qualified, sasabihin sa iyo ng RDO sa pagsusulat kung bakit, at ang iyong korporasyon ay kinakailangang magbayad ng income tax.

11. Ano nga ba ang BIR Form 2303 at Bakit Ito Mahalaga para sa mga Negosyo?

Ang BIR Form 2303, na kilala rin bilang Certificate of Registration (COR), ay isang mahalagang dokumento para sa mga negosyo sa Pilipinas. Ito ang opisyal na patunay na ang iyong negosyo ay legal at nakarehistro sa Bureau of Internal Revenue (BIR). Narito ang mga dahilan kung bakit ito mahalaga:

Pagsisimula ng Negosyo:

• Legal na Rekisito: Kung ikaw ay mag-uumpisa ng negosyo o magtatrabaho bilang self-employed, kinakailangan mong kumuha ng BIR Form 2303. Ito ay hindi lamang rekomendasyon kundi isang mandato ng batas.
• Penalties: Kung hindi ka susunod at hindi ka kukuha ng COR, maaari kang magmulta mula Php 5,000 hanggang Php 20,000 at maaari ka ring makulong mula anim na buwan hanggang dalawang taon.

Transaksyon sa Bangko at Pananalapi:

• Bank Requirements: Kung nais mong magbukas ng bank account, kumuha ng loan, o magkaroon ng credit card para sa iyong negosyo, kailangan mo ang COR. Ito ay nagsisilbing opisyal na ID ng iyong negosyo.

Pagpapatunay ng Legitimacy:

• Tiwala: Ang pagkakaroon ng COR ay nagpapakita na ang iyong negosyo ay lehitimo at mapagkakatiwalaan, na mahalaga sa pakikipag-ugnayan sa mga customer, supplier, at maging sa gobyerno.

Marketing at Pagpapakilala ng Negosyo:

• Promosyon: Ang pagiging rehistrado sa BIR at pagkakaroon ng COR ay nagbibigay sa iyo ng kredibilidad na ipakilala ang iyong negosyo sa publiko. Ito ay maaaring magdulot ng mas maraming atensyon at potensyal na mga kliyente para sa iyong negosyo.

Sa kabuuan, ang BIR Form 2303 o COR ay hindi lang basta papel; ito ay simbolo ng iyong pagsunod sa batas at kahandaan na maging isang responsableng negosyante sa Pilipinas.

12. Ano nga ba ang Tax Accounting at Paano Ito Naiiba sa Regular na Accounting?

Ang Tax Accounting ay isang espesyal na larangan ng accounting na nakatuon sa mga patakaran at regulasyon ng buwis. Ito ay naiiba sa regular na accounting dahil ito ay nakabase sa mga batas ng buwis na itinakda ng gobyerno. Ang layunin ng tax accounting ay hindi lang para subaybayan ang mga transaksyon kundi para matiyak na ang pag-uulat at pagbabayad ng buwis ay naaayon sa mga kinakailangan ng batas.

Pagkakaiba ng Tax Accounting sa Regular na Accounting

• Gastos:
  • Sa Regular Accounting: Lahat ng gastos na may kinalaman sa operasyon ng negosyo ay maaaring irekord bilang gastos.
  • Sa Tax Accounting: Hindi lahat ng gastos ay maaaring bawasin sa buwis. May mga tiyak na patakaran na kailangang sundin para maituring na lehitimong tax deductible expenses.
• Kita:
  • Sa Regular Accounting: Ang kita ay ire-record batay sa kung kailan ito nakuha o nangako ang kliyente na magbabayad, kahit hindi pa aktwal na natanggap ang pera.
  • Sa Tax Accounting: Ang kita ay ire-record lamang kapag aktwal na natanggap na ang pera.
• Paggamit at Epekto:
  • Sa Regular Accounting: Ang impormasyon mula sa accounting ay ginagamit para sa pagpapasya sa loob ng negosyo at para sa pagpapakita ng financial health ng kumpanya.
  • Sa Tax Accounting: Ang impormasyon ay ginagamit para kalkulahin kung magkano ang buwis na dapat bayaran sa gobyerno.

Ang tax accounting ay mahalaga dahil ito ang nagtitiyak na ang isang negosyo ay sumusunod sa mga batas ng buwis at nakakaiwas sa mga posibleng multa at parusa. Ito rin ang nagbibigay daan para sa mga negosyo na magamit ang mga lehitimong paraan upang mabawasan ang kanilang buwis na dapat bayaran. Sa madaling salita, ang tax accounting ay parang gabay sa pag-navigate sa kumplikadong mundo ng buwis, na tumutulong sa mga negosyo na maging mas epektibo at sumunod sa batas.

13. Ano ang Pagkakaiba ng Isang One-Person Company sa Sole Proprietorship? Aling Kategorya ng Negosyo ang Mas Mainam para sa Akin?

Ang One-Person Company (OPC) at Sole Proprietorship ay dalawang uri ng pagpapatakbo ng negosyo na may pagkakaiba sa ilang mahalagang aspeto:

• Pananagutan:
  • One-Person Company: Sa OPC, ang pananagutan ng may-ari ay limitado. Ibig sabihin, kung ang kumpanya ay magkaroon ng utang o legal na isyu, ang personal na ari-arian ng may-ari ay protektado.
  • Sole Proprietorship: Sa sole proprietorship, ang may-ari ay may unlimited liability. Kung magkaroon ng problema ang negosyo, maaaring maapektuhan ang personal na ari-arian ng may-ari.
• Walang-hanggang Pagmamay-ari:
  • One-Person Company: Ang OPC ay maaaring magpatuloy kahit wala na ang orihinal na may-ari. Ang pagmamay-ari ay maaaring maipasa sa iba.
  • Sole Proprietorship: Sa sole proprietorship, kadalasan ay natatapos ang negosyo kapag ang may-ari ay namatay o hindi na makapagpatuloy.
• Pagbubuwis:
  • One-Person Company: Ang OPC ay nagbabayad ng buwis bilang isang hiwalay na entidad, at mayroong mga tiyak na rate ng buwis na dapat sundin.
  • Sole Proprietorship: Ang may-ari ng sole proprietorship ay maaaring magbayad ng buwis batay sa personal na kita, at maaaring mag-apply ang iba’t ibang rate depende sa kita.
• Espesyal na Buwis at Penalties:
  • One-Person Company: Ang OPC ay maaaring magkaroon ng mga espesyal na buwis at penalties, tulad ng minimum tax at penalties para sa hindi pagdeklara ng dividends.
  • Sole Proprietorship: Sa sole proprietorship, mas simpleng buwis ang maaaring ipataw at walang karagdagang penalties para sa dividends.
• Profit Repatriation:
  • One-Person Company: Ang kita ng OPC ay maaaring ibahagi sa may-ari sa pamamagitan ng dividends, na maaaring magkaroon ng buwis.
  • Sole Proprietorship: Sa sole proprietorship, ang kita ay direktang napupunta sa may-ari nang walang karagdagang buwis para sa paglipat ng pera.

Aling Kategorya ng Negosyo ang Mas Mainam para sa Akin?

Ang pagpili kung aling uri ng negosyo ang mas mainam para sa iyo ay depende sa ilang mga salik:

• Panganib: Kung nais mong limitahan ang iyong personal na pananagutan, ang OPC ay maaaring mas angkop.
• Pagpapatuloy: Kung gusto mo ng negosyo na maaaring magpatuloy kahit wala ka, ang OPC ay maaaring maging mas magandang opsyon.
• Kakayahang Magpatuloy: Kung mas gusto mo ang simpleng pagpapatakbo at mas kaunting pormalidad, ang sole proprietorship ay maaaring mas madaling pamahalaan.
• Buwis: Kung ang iyong kita ay hindi gaanong kalaki at gusto mong magkaroon ng mas simpleng buwis, ang sole proprietorship ay maaaring mas maginhawa.

Sa huli, ang pagpili ay nakadepende sa iyong personal na sitwasyon, mga layunin sa negosyo, at kagustuhan sa pagharap sa mga panganib at pormalidad sa pagpapatakbo ng negosyo.

14. Posible ba ang Pagkuha ng Foreign Tax Credit sa Pilipinas? Paano Ito Gawin?

Ang Foreign Tax Credit ay isang paraan para mabawasan ang pasanin ng pagbabayad ng buwis sa dalawang bansa, na kilala bilang double taxation. Kung ikaw ay nagbabayad ng buwis sa ibang bansa at sa Pilipinas, maaari kang makakuha ng kredito para sa mga buwis na binayaran mo na sa labas ng bansa.

• Double Taxation: Ito ay nangyayari kapag ikaw ay nagbabayad ng buwis sa Pilipinas at sa ibang bansa para sa parehong kita.
• Tax Treaties: Ang Pilipinas ay may kasunduan sa ibang mga bansa para mabawasan ang double taxation.

Mga Hakbang sa Pagkuha ng Foreign Tax Credit

Certificate of Residency (COR): Kung ikaw ay residente ng Pilipinas, kailangan mong kumuha ng COR mula sa BIR para patunayan na ikaw ay residente ng bansang may tax treaty sa Pilipinas.

Mga Kailangan para sa COR (Para sa mga Indibidwal):

• Liham na humihiling ng sertipiko
• Patunay ng iyong mga transaksyon sa pera
• Tax identification number
• Barangay certification
• Photocopy ng pasaporte
• Sworn statement ng iyong pananatili sa Pilipinas
• Para sa mga retirado, pahayag na hindi kumikita sa Pilipinas
• Orihinal na kopya ng tax forms na nagpapakita ng kita

Karagdagang Kailangan para sa Negosyo o Non-Residents:

• Mga form mula sa BIR
• Dokumento ng rehistrasyon ng negosyo
• Patunay ng pagbabayad ng annual business fee
• Quarterly financial reports
• Detalyadong financial statements

Pag-apply para sa COR: Magpadala ng liham sa BIR at maaaring hilingin nila ang iyong mga orihinal na dokumento.

Ang pagkuha ng foreign tax credit ay isang proseso na nangangailangan ng tamang dokumentasyon at pagsunod sa mga patakaran ng BIR. Kung ikaw ay may karapatan sa tax credit, makakatulong ito na mabawasan ang iyong buwis na babayaran sa Pilipinas.

15. Paano Malalaman Kung Aling Kita ang Kailangang Pagbayaran ng Buwis at Aling Kita ang Exempted sa Buwis sa Pilipinas?

Ang pag-alam kung aling kita ang taxable at hindi taxable sa Pilipinas ay mahalaga para sa tamang pagbabayad ng buwis. Narito ang ilang mahahalagang impormasyon na makakatulong sa iyo:

Situs of Taxation

Ang Situs of Taxation ay ang prinsipyo na tumutukoy kung saan dapat buwisan ang isang kita. Ito ay mahalaga para sa:

• Overseas Filipino Workers (OFWs)
• Freelancers na nagtatrabaho para sa mga kliyente sa ibang bansa
• Entrepreneurs na nagbebenta ng mga produkto o serbisyo sa ibang bansa
• Investors na may ari-arian o stocks sa ibang bansa

Bakit Mahalaga ang Situs of Taxation?

• Tax Breaks: Maaaring may mga tax break na maaari mong makuha depende sa pinagmulan ng iyong kita.
• Tamang Pagbabayad: Makakaiwas ka sa mga problema sa batas sa pamamagitan ng pagbabayad ng tamang halaga ng buwis.
• Pagkalkula ng Buwis: Malalaman mo kung magkano ang dapat mong bayaran para sa iba’t ibang uri ng kita.

Pagkakaiba ng Taxable at Non-Taxable Income

• Residente ng Pilipinas: Kung ikaw ay residente at nagpapatakbo ng negosyo sa Pilipinas, lahat ng iyong kita, mula sa loob o labas ng bansa, ay taxable.
• Hindi Residente o Nagtatrabaho sa Dayuhang Kumpanya: Kung ikaw ay hindi residente o nagtatrabaho para sa isang dayuhang kumpanya, ang kita mo mula sa Pilipinas lamang ang taxable.

Mga Halimbawa ng Situs of Taxation

• Interes: Kung may utang sa iyo ang isang tao sa Pilipinas, dito buwisan ang interes. Kung sa ibang bansa, doon buwisan.
• Dividends: Kung nagbigay sa iyo ng dividends ang isang Pilipinong kumpanya, dito buwisan. Kung dayuhang kumpanya, doon buwisan.
• Serbisyo: Kung nagtrabaho ka sa Pilipinas, dito buwisan ang kita mula sa serbisyo.
• Rentals at Royalties: Kung kumita ka mula sa pagrenta o royalties sa Pilipinas, dito buwisan.
• Pagbebenta ng Real Property: Kung nagbenta ka ng lupa sa Pilipinas, dito buwisan.
• Pagbebenta ng Personal na Ari-arian: Kung nagbenta ka ng personal na ari-arian sa Pilipinas, dito buwisan.
• Kita na Bahagyang Nasa Loob at Labas ng Pilipinas: Kung kumita ka sa loob at labas ng Pilipinas, kalkulahin ang buwis batay sa kita na nakuha sa loob ng bansa.

Tandaan na ang mga patakaran sa buwis ay maaaring magbago, kaya mahalaga na kumonsulta sa isang tax professional o sa Bureau of Internal Revenue (BIR) para sa pinakabagong impormasyon at gabay.