Paano Maging Isang Abogado sa Pilipinas?

Gusto mo bang maging isang lawyer? Hindi ka nag-iisa.

Libo-libong hopeful barristers ang dumadagsa taun-taon sa Bar Examinations na ino-offer ng Supreme Court of the Philippines tuwing Nobyembre. Noong 2018, umabot sa 8,158 ang mga kumuha ng Bar Exams, at sa kanila, 22.07% lang ang matagumpay na nakapasa sa hamon.

Ano ba ang meron sa career ng pagiging lawyer at marami ang handang gumugol ng apat, lima, o kahit anim na taon sa pag-aaral para dito? Ano nga ba ang ginagawa ng isang lawyer? Anong skills ang kailangan ng mga aspiring law students para mag-survive sa law school?

Paano nga ba talaga maging isang lawyer?

Sasagutin ng artikulong ito ang mga tanong na iyan at iba pa.

Ano ang Abogado?

Napanood mo na ang Suits, Law and Order, at How to Get Away with Murder. Nakita mo rin ang To Kill a Mockingbird, The Firm, at My Cousin Vinny sa big screen.

Sa Pilipinas, baka narinig mo na rin ang mga sikat na attorneys tulad ni Apolinario Mabini, Supreme Court Chief Justice Jose Abad Santos, at human rights lawyer Jose Diokno.

Pero ano nga ba talaga ang isang lawyer, at ano ang trabaho niya?

Ang isang lawyer, o attorney, ay isang taong lisensiyado para mag-practice ng law.

Ang practice ng law ay iba-iba. Ayon sa ating Supreme Court, “ang practice of law ay anumang aktibidad, in or out of court, na nangangailangan ng aplikasyon ng law, legal procedure, kaalaman, training, at karanasan.”

Ibig sabihin, ang isang lawyer ay pwedeng maging professor, writer, politician, CEO, Data Protection Officer, o notary public. Mas marami pa ang mga lawyers na nagtatrabaho sa labas ng korte kaysa sa mga nagli-litigate sa harap ng judges, na madalas nating nakikita sa TV.

Sabi ng isang professor mula sa isang prominenteng law school sa Manila, ang law practice ay parang susi na nagbibigay-daan sa mga miyembro ng Bar para makapasok sa halos anumang opisina sa job market.

“Ang buhay natin,” sabi niya, “ay isang patchwork ng mga batas, rules, at guidelines. Mula sa pagkakaroon ng anak hanggang sa probate ng iyong last will, palagi tayong napapalibutan ng mga statutes. Palaging kailangan ng tao ang isang lawyer para maintindihan ang palaging nagbabagong gulo na ito.”

Ilang Taon ang Kailangan Bago Maging Abogado sa Pilipinas?

Para buodin, pagkatapos ng Senior High School, aabutin ng hindi bababa sa 8 – 9 na taon para makumpleto ang kolehiyo, matapos ang law school, pumasa sa bar exam, at opisyal na maging abogado sa Pilipinas.

Ang pagiging abogado ay nangangailangan ng malaking kakayahan, talino, at tiyaga. Kaya, ang sinumang nag-aaspire na tawaging “attorney” ay kailangang magtiis ng maraming taon sa pormal na edukasyon.

Para maging abogado, kailangan mong kumpletuhin ang sumusunod:

• Kumita ng bachelor’s degree (hindi bababa sa apat na taon)
• Matapos ang law school (hindi bababa sa apat na taon)
• Pumasa sa bar exam (hindi bababa sa isang taon)

Suriin ang bawat requirement sa itaas para matukoy kung ilang taon ang kailangan para maging abogado sa Pilipinas.

1. Kumuha ng Bachelor’s Degree: Hindi Bababa sa Apat na Taon

Pagkatapos ng Senior High School, kailangan mong makakuha ng undergraduate diploma bago pumasok sa law school. Hindi mahalaga kung anong undergraduate course ang iyong kukunin basta ito ay apat na taong programa.

2. Matapos ang Law School: Hindi Bababa sa Apat na Taon

Pagkakaroon mo ng Bachelor’s degree, maaari ka nang mag-aral ng batas. Ayon sa Rule 138 ng “Attorneys and Admission to Bar” sa Rules of Court, ito ay aabutin ng apat na taon.

Bukod dito, ang rule na nabanggit sa itaas ay nangangailangan sa iyong pumasa sa mga sumusunod na kurso habang nasa law school:

• Civil law
• Commercial law
• Remedial law
• Political law
• Criminal law
• Public and private international law
• Labor and social legislation
• Medical jurisprudence
• Taxation
• Legal ethics
• Clinical Legal Education Program

Gayunpaman, kung ikaw ay magdo-drop ng alinman sa mga klase na ito, mag-file ng Leave of Absence (LOA), o magtrabaho ng part-time, maaaring aabutin ng lima hanggang anim na taon para matapos ang law school.

Nasa iyo kung gusto mong mag-aral agad ng batas pagkatapos ng kolehiyo. Kung magpapasya kang magtrabaho muna bago mag-enroll sa law school, dapat mo ring isaalang-alang ang mga taon sa pagitan ng iyong pagtatapos sa kolehiyo at pag-enroll sa law school.

Pagkatapos makumpleto ang pag-aaral ng batas, ikaw ay bibigyan ng titulong “Juris Doctor (JD).” Bagaman ito ay tunog prestihiyoso na, isang hakbang pa rin ang layo mo sa pagiging abogado. Kailangan mo pa ring pumasa sa bar examination.

3. Kumuha at Pumasa sa Bar Examination: Hindi Bababa sa Isang Taon

Ang bar exam ay ginaganap isang beses kada taon. Maaaring mag-enroll ka sa isang review center o mag-self-review para sa bar, mayroon kang humigit-kumulang lima hanggang anim na buwan para maghanda dito.

Ang mga resulta ay inilalabas mga anim na buwan pagkatapos ng exam. Kaya, kung ikaw ay maswerteng makapasa sa unang subok, maaari kang manumpa at pumirma sa roll of attorneys hindi bababa sa isang taon matapos ka mag-graduate mula sa law school. Kung hindi, kailangan mong maghintay ng isa pang taon para muling kumuha ng bar.

Paano Maging Abogado sa Pilipinas?

1. Linangin ang Mahahalagang Skills at Qualities na Kinakailangan sa Pag-aaral ng Batas

Kung ikaw ay nasa high school at gusto mong maging abogado, gusto mong linangin ang mga skills na makakatulong sa iyo sa law school at sa Bar Examinations.

Narito ang mga skills at mindset na kailangan mo para magtagumpay sa law school:

a. Kailangan Mong Maging Committed

Ang law school ay hindi para sa mga mahina ang loob.

Ang pag-aaral ng batas ay hindi katulad ng iyong edukasyon sa high school at kolehiyo. Karamihan, kung hindi lahat, ng law professors ay gumagamit ng Socratic Method sa pagtuturo, ibig sabihin, kailangan nang nabasa ng law students ang assigned materials bago ang klase, at magtatanong ang professor sa pamamagitan ng recitation.

Huwag mong asahang ididiscuss nila ang material sa harap ng klase na may marker at visual aids.

Ang mga tanong ay maaaring mula sa simpleng “Ano ang property?” hanggang sa kakaibang tanong na “Sabihin nating nakatayo ka sa isang piraso ng karton sa gitna ng isang puddle. Dumaraan ang isang magnanakaw at ninakaw ang iyong wallet. Itinuturing bang bangka ang piraso ng karton? Nag-commit ba ng piracy ang magnanakaw?”

Practicals: Siguraduhing handa ka sa pag-aaral ng batas! Kung hindi ka committed, subukang mag-enroll at least sa unang taon ng law school. Kung hindi para sa iyo, at least sinubukan mo.

b. Kailangan Mong Matutong Magbasa at Magbasa nang Mabilis

Gugugulin mo ang 90% ng iyong oras sa pagbabasa ng mga batas, kaso, notes, libro, at artikulo.

Ang ating mga batas ay nakodigo sa mahigit isang libong statutes, na karamihan ay may mga anak na rin sa pamamagitan ng implementing rules at guidelines. Bukod dito, mayroon tayong yaman ng mga kaso mula pa noong 1901 na may mga desisyon at resolusyon ang Supreme Court.

Nandiyan ang iyong notes, notes ng iyong kaibigan, o iyong gawa ng Bar Operations ng iyong law school. Mayroon kang mga hardbound textbooks, na halos dalawang pulgada ang kapal. Sa wakas, may mga artikulo ka mula sa law journals, pahayagan, at online.

Practicals: Magsimulang magbasa NGAYON! Hindi kailangang law book ito, pero dapat higit pa sa pagbabasa ng iyong Facebook o Twitter feed. Gawing ugali ang pagbabasa ng mga libro, pahayagan, at magasin.

c. Kailangan Mong Matutunan ang Basic Sentence Construction

Kailangan mong praktisin at balikan ang iyong English mula sa recitations hanggang sa quizzes, at sa huli, ang Bar Examinations. Balikan ang iyong grammar at basic style. Sa law school at kahit na matapos pumasa sa Bar Examinations, kailangan mong mabilis at maikli na maidetalye ang facts, ang issues, at ang aplikasyon ng batas.

Practicals: Kunin ang iyong lumang English textbook, mag-practice online, o kumuha ng “The Elements of Style” nila Strunk at White.

d. Kailangan Mo ng Proper Study Habit

May mga henyo na nakakapasa sa law school na kaunting pagbabasa lang at hindi pantay na study schedule. Sa kasamaang palad, malamang hindi tayo ang mga henyo na iyon.

Kailangan mo ng proper study habits. Tulad ni Stephen King at ng kanyang pagsusulat, kailangan mong ituring ang pag-aaral ng batas bilang trabaho. Ang trabaho ay pwedeng maging masaya, pero maliban na ikaw ay may sakit o may ibang balakid, kailangan mong magtrabaho araw-araw, magtrabaho nang mabuti, at magtrabaho nang matagal.

Practicals: Magtakda ng oras para sa pag-aaral o pagbabasa at ibang oras para sa leisure. Huwag mong paghaluin ang dalawa. Huwag mag-aral habang nagpapahinga, pero huwag ding mag-check ng Facebook habang nag-aaral. Tingnan ang Pomodoro style ng pag-aaral at iakma ito para sa iyo.

e. Kailangan Mong I-practice ang Iyong Handwriting ASAP

Sa pagsulat nito, 100% ng Bar Examinations ay essay-type. Ibig sabihin wala nang machine na magche-check kung tama ang iyong sagot at walang scanner na dadaanan ng intern ang iyong exam sheet.

Lahat ng booklets na ginamit sa Bar Examinations ay binabasa at chine-check ng mga taong tulad mo at ako. Kung hindi nila mabasa ang iyong sagot dahil sa iyong handwriting, kahit tama ka, mawawalan ka ng puntos sa isang exam kung saan ang isang punto ay maaaring ang pagitan ng pagpasa at pagbagsak.

Siguraduhing malinis ang iyong handwriting, sumunod sa margins ng pahina, at higit sa lahat, mabasa.

Practicals: Sumulat! Gumawa ng notes at reviewers. Pabasahin sa kaibigan ang iyong handwriting at humingi ng kritisismo.

2. Kumuha ng Bachelor’s Degree Mula sa Isang Recognized College o University

Ayon sa Rules of the Court, kailangan mong kumuha ng bachelor’s degree sa arts or sciences na may alinman sa sumusunod na subjects bilang major o field of concentration:

• Political science
• Logic
• English
• Spanish
• History
• Economics

Gayunpaman, hindi ibig sabihin ng rule sa itaas na tanging yung may bachelor’s degree sa Political Science, English, History, o Economics lang ang maaaring pumasok sa law school o kumuha ng Bar Examinations.

Ang Rule ay ikinukunsidera ng legal profession na nangangahulugang kinuha mo ang specific units sa mga nabanggit na subjects. Ibig sabihin, ang isang tao na may bachelor’s degree sa Nursing, Applied Mathematics, Chemistry, o Physics ay maaaring mag-aral sa law school basta naipon nila ang required units sa mga subjects sa itaas.

Ang mga law schools ay may iba’t ibang criteria sa pagtanggap ng law students. Halimbawa, ang San Beda University – College of Law ay nangangailangan na magkaroon ang mga estudyante ng 18 units ng English, 18 units ng Social Sciences, at anim na units ng Mathematics.

Kung wala kang required units, maaari kang tanggapin nang conditionally pero kailangan mong matugunan ang mga requirements bago ang admission sa second-year law. Maaaring kailanganin mo ring kumuha ng summer law school classes para maabot ang required units.

3. Kumuha ng Philippine Law School Admission Test (PhiLSAT)

Ang PhiLSAT, o ang Philippine Law School Test, ay isang entrance exam na hiwalay at naiiba mula sa entrance exam ng mismong law school.

Ito ay pinapatakbo ng Legal Education Board (LEB). Ito ay isang prerequisite para sa admission sa mga basic law courses na humahantong sa alinman sa isang Bachelor of Laws o isang Juris Doctor degree.

Ang PhiLSAT ay isang aptitude exam – katulad ng isang IQ exam – na binubuo ng apat na subjects: Communications and Language Proficiency, Critical Thinking, Verbal Reasoning, at Quantitative Reasoning.

Update: Sa isang 108-page na desisyon na inilabas noong December 3, 2019, opisyal na idineklara ng Supreme Court na unconstitutional ang mga utos at memos ng Legal Education Board (LEB) na nangangailangan sa mga aspiring law students na kumuha ng Philippine Law School Admission Test (PhiLSAT), ginagawang permanente ang temporary restraining order na inilabas noong Marso ng parehong taon.

Bagamat ang PhiLSAT ay hindi na magiging mandatory, sinabi ng court en banc sa pamamagitan ni Associate Justice Jose C. Reyes Jr. na bukas pa rin ito sa pag-apruba ng mas “standardized at acceptable law admission examinations” na maaaring ma-develop sa hinaharap.

4. Mag-aral ng Batas ng Apat na Taon sa Isang Recognized Law School

Tulad ng naipaliwanag na, ang pag-aaral ng batas ay karaniwang gumagamit ng Socratic Method. Ang tipikal na law student ay nag-aaral nang mag-isa at alam na ang material sa oras na tawagin siya ng professor para sumagot.

Kaya naman, mahalaga ang iyong pagpili ng law school pero hindi ito kinakailangan para pumasa sa Bar Examinations. Kung mayroon kang tiyaga, magandang study habit, at lakas ng loob, kasama na ang konting swerte, makakapasa ka sa Bar Examinations anuman ang law school na pinanggalingan mo.

5. Kumuha at Pumasa sa Bar Examinations

Ang Bar Examinations ay isang nakakapagod na apat na araw na pagsusulit na pinangangasiwaan ng Supreme Court.

Ito ay karaniwang ibinibigay tuwing apat na Linggo ng Nobyembre sa Lungsod ng Maynila (notably sa University of Sto. Tomas).

a. Mga Requirements sa Bar Exam

Ayon sa Rules, kailangan mong maging residente ng Pilipinas, hindi bababa sa dalawampu’t isang taong gulang, at may good moral character para makapag-qualify sa Bar Examinations.

Ayon sa Office of the Bar Confidant ng Supreme Court, ang mga aplikante para sa Bar Examinations ay kailangan mag-file ng:

• Isang verified (signed) at notarized petition, na ang form ay available sa Office of the Bar Confidant;
• Isang kopya ng birth certificate ng aplikante;
• Isang kopya ng marriage certificate para sa mga kasal na babaeng aplikante;
• Dalawang (2) testimonials ng good moral character na isinagawa ng isang abogado;
• Ang original o certified true copy ng pre-law degree transcript ng aplikante;
• Ang original o certified true copy ng law degree transcript ng aplikante;
• Certificate of no derogatory record;
• Certification mula sa school registrar na isinagawa under oath at noted ng Law Dean na ang aplikante ay nakapagtapos ng apat (4) na taon na law course at ang kanyang pangalan ay kasama sa LEB Certification;
• Tatlong (3) kopya ng pinakabago at hindi in-edit na mga larawan na may pangalan na nakaprint doon; at
• Isang self-addressed stamped envelope.

May filing fee na PHP 3,750.00. Karaniwan, tutulungan ka ng iyong law school sa paggawa ng petition at mga attachments nito. Kailangan mong kumonsulta sa registrar ng iyong eskwelahan.

b. Mga Subjects sa Bar Exam

Ang Bar Exam ay binubuo ng walong subjects:

• Political and International Law
• Labor and Social Legislation
• Civil Law
• Taxation
• Mercantile Law
• Criminal Law
• Remedial Law
• Legal Ethics

c. Passing Rate sa Bar Exam

Para pumasa, kailangan mong makakuha ng general average na 75% sa lahat ng subjects nang hindi bumababa sa 50% sa alinmang subject. Gayunpaman, may discretion ang Supreme Court na baguhin ang passing average na ito.

6. Manumpa at Simulan ang Pag-practice ng Batas

Hindi ka agad magiging abogado sa pamamagitan lang ng pagpasa sa Bar Exams.

Kailangan mo pa ring manumpa sa isang seremonya sa harap ng mga Justices ng Supreme Court at pirmahan ang iyong pangalan sa Roll of Attorneys pagkatapos. Kapag napirmahan mo na ang iyong pangalan at nakuha mo na ang iyong Roll Number, maaari ka nang opisyal na tawaging abogado.

Pagkatapos, maaari ka nang mag-practice ng batas! Gayunpaman, mayroon pa ring ilang continuing requirements na kailangan mong matugunan bilang miyembro ng Philippine Bar in good standing:

Magbayad ng iyong annual membership fee (PHP 2,000) sa Integrated Bar of the Philippines

Mga Madalas Itanong

1. Nasa senior high school ako. Kailangan ko ba kumuha ng specific track para mag-aral ng batas?

Hindi, walang specific track na required ng batas basta makapasok ka sa isang kolehiyo na nangangailangan ng apat na taong high school degree para sa admission. Pero, inirerekomenda na kumuha ka ng track na nag-specialize sa reading, writing, at English comprehension. Makakatulong ito sa iyo sa hinaharap kapag nasa law school ka na.

2. Ano ang best pre-law course sa Pilipinas?

Ang Political Science ay kasalukuyang “in” dahil ang mga estudyante nito ay nakakatagpo na ng law subjects sa kanilang undergraduate curriculum at, higit sa lahat, ang Socratic Method sa ilan sa kanilang mga subjects.

Hindi naman ibig sabihin na ang ibang courses ay naturally inferior. Ang bachelor’s degree sa English, History, Sociology, Philosophy, o Literature ay kasing ganda rin dahil ito ay naghahanda sa mga estudyante kung paano magbasa nang mabuti, logic, at proper reason.

Sa kabilang banda, minsan ay iminumungkahi ng mga law alumni na sa huli, pantay-pantay lang ang lahat ng pre-bar degrees sa pag-aaral ng batas.

Sumasang-ayon ako sa sentiment na ito. Naniniwala ako na ang iyong pagpili ng kolehiyo ay iyong ‘huling’ kalayaan bago ka igapos ng pag-aaral ng batas. Kumuha ng anumang course na interesado ka – political science o isang STEM course – at patuloy na linangin ang mga skills na kakailanganin mo sa law school.

3. Pwede bang mag-aral ang mga dayuhan sa law school?

Malinaw ang Rules of the Court. Ang bawat aplikante para sa admission sa bar ay dapat na citizen ng Pilipinas.

Bagamat tinatanggap ng ilang law schools ang mga dayuhan bilang law students at binibigyan sila ng degrees matapos nilang matagumpay na matapos ang law course, hindi maaaring kumuha ng Bar Examinations ang mga dayuhang ito hangga’t hindi sila nakakakuha ng Filipino citizenship.

4. Ano ang best law schools sa Pilipinas?

Depende ito. Kung naghahanap ka ng quality education na hindi mataas ang tuition fee, maaari kang pumasok sa University of the Philippines. Kung mayroon kang means at pangarap na mag-top sa Bar Examinations, maaari kang pumasok sa Ateneo de Manila University. Sa kabilang banda, kung handa kang harapin ang strict attrition rate, maaari kang pumasok sa San Beda College.

Ang tatlong itong eskwelahan ay karaniwang kilala bilang “Top 3” dahil regular silang naglalabas ng topnotchers sa Bar Examinations at sila ang top three schools na may pinakamataas na passing rates sa Pilipinas.

Ang mga law schools sa mga probinsya, gayunpaman, ay pataas din. Ang University of San Carlos sa Cebu at Ateneo de Davao University ay parehong regular na naglalabas ng topnotchers na may mataas na passing rates sa Bar Examinations. Halimbawa, apat na barristers – ngayon ay mga abogado – mula sa University of San Carlos ang nag-top sa 2018 Bar Examinations.

5. Abogado ba ang may hawak ng Juris Doctor? Ano ang pinagkaiba nito sa Bachelor of Laws degree?

Sa substansya, pareho lang ang dalawang degrees na ito, na nagpapahintulot sa holder na kumuha ng Bar Examinations at mag-practice ng batas.

Ang Juris Doctor degree, gayunpaman, ay minsan nangangailangan sa estudyante na maghanda at mag-defend ng thesis. Kinakailangan din ang apprenticeship.

Noong December 1, 2018, para maiwasan ang kalituhan sa pagitan ng dalawang programa, naglabas ng memorandum ang Legal Education Board na tinatanggal ang terminong ‘Bachelor of Laws’ at sa halip ay ginamit ang ‘Juris Doctor’ nomenclature bilang universal law degree.

Dapat tandaan, gayunpaman, na ang Juris Doctor degrees ay hindi katumbas ng doctorate degrees.

6. Kailangan ko bang mag-enroll sa review school para sa Bar Examinations?

Hindi ito required pero highly recommended. Bagamat tiyak na ang self-study at dedicated na study schedule pa rin ang pinakaimportante para sa Bar exams, walang duda na makakatulong ang review schools para mas mapadali ang iyong pag-aaral.

7. Magkano ang kinikita ng mga abogado?

Malaki ang pagkakaiba-iba ng compensation mula sa isang abogado patungo sa isa pa dahil bawat isa ay may kanya-kanyang career path na naaayon sa kanilang interes.

Ayon sa isang news report, ang mga junior lawyers ay may average na kita na PHP 27,033 kada buwan.

Gayunpaman, kung ikaw ay magtatrabaho sa gobyerno, maaari kang magsimula sa isang salary grade na 19 (PHP 45,269 kada buwan). Ang Public Attorney’s Office ay may napaka-competitive na starting salary grade na 25 (PHP 95,083 kada buwan).